ساخت اجتماعی واقعیت تهیدستی: مطالعه ی تطبیقی متن و حاشیه ی تهران

در تحقیق حاضر به ایده ی ساخت اجتماعی واقعیت می پردازیم. هدف این تحقیق ایضاح معنای این ایده و بررسی آن درباره ی واقعیت تهیدستی است. سوال ها در دو بعد نظری و تجربی مطرح می شوند. در بعد نظری سوال از چیستی ایده ی ساخت اجتماعی واقعیت است. به این سوال در بستر تاریخ جامعه شناسی پاسخ می دهیم. سوال دیگری که به لحاظ تجربی مطرح می شود این است که: تهیدستی امری نسبی است یا مطلق (امری اجتماعی/فرهنگی است یا اقتصادی)؟ مرزهای واقعیت تهیدستی کجاست؟ برای پاسخ به این سوال به صورت تطبیقی متن و حاشیه ی شهر تهران را مقایسه می کنیم. مطالعه بر روی حاشیه نشینی سابقه ای طولانی در ادبیات جامعه شناسی شهری دارد. اما باید اشاره کرد که در این تحقیق، نوع مصالح یا معماری خانه ی پاسخگویان نیست که متن یا حاشیه بودن یک فرد در جامعه را مشخص می کند، بلکه این یک نوع برچسب اجتماعی است که جامعه به افرادی الصاق می کند. در این تحقیق متن نشینی و حاشیه نشینی به این معنای اخیر مورد استفاده قرار گرفته است. محقق با استفاده از مصاحبه ی عمیق با متن نشینان و حاشیه نشینان تهرانی سعی می کند که تعریف هر کدام از واقعیت تهیدستی را بشناسد و این تعاریف را با یکدیگر مقایسه کند. نتیجه این بود که تعاریف هر یک از دو بخش نمونه ی تحقیق بنیاناً متفاوت از دیگری بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که حتی پدیده ای "عینی" چون تهیدستی تعریفی جهانشمول ندارد و این انسان ها هستند که بنابه سبک زندگی خود (مثلاً سبک زندگی حاشیه نشینی یا متن نشینی) معنایی به این مفهوم می دهند. در نهایت می توان گفت که تهیدستی بیشتر از آنکه پدیده ای اقتصادی باشد، امری اجتماعی است که مانند واقعیات دیگر از خلال روند های اجتماعی برای افراد عضو در یک سبک زندگی ساخته می شود.